بارنامه چیست؟ با انواع بارنامه و قوانین آن آشنا شوید

اگر می‌خواهید بدانید که بارنامه چیست این مقاله را مطالعه کنید. همچنین در ادامه انواع بارنامه حمل و نقل را معرفی می‌کنیم.

در امور حمل و نقل و جابجایی کالاها از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر، محموله ارسالی باید دارای یک سند یا مجوز قانونی باشد که این سند تحت عنوان بارنامه حمل و نقل شناخته می‌شود. اما بارنامه چیست و چه کاربرد و اهمیتی در حمل و نقل دارد؟ بارنامه در واقع اوراق بهاداری است که از سوی شرکت‌های حمل و نقل صادر می‌شود و در آن مشخصات کلی کالا قید می‌شود و به نوعی شناسنامه محموله به حساب می‌آید که نوعی اعتبار و موجودیت قانونی به آن می‌بخشد. بارنامه‌ها دارای انواع مختلفی هستند که با توجه به نوع کالا و نوع وسیله نقلیه‌ صادر می‌شوند و به محموله ارسالی هویت می‌بخشند. در ادامه مفهوم و انواع بارنامه حمل و نقل را به شما توضیح خواهیم داد.

بارنامه حمل و نقل چیست؟

بارنامه حمل و نقل (Bill Of Loading) سندی قانونی است که از سوی شرکت‌های حمل و نقل صادر می‌شود و نشان می‌دهد که کالایی مشخص در یک مکان مشخص برای ارسال به یک مقصد معین، تحویل گرفته شده است. در بارنامه اطلاعاتی از قبیل مشخصات کلی کالا، نام ارسال کننده، نام دریافت کننده، هزینه حمل بار و مواردی از این قبیل ذکر می‌شود که در واقع شناسنامه قانونی کالای ارسالی محسوب می‌شود.

بارنامه چه کاربردی دارد؟

زمانی که بارنامه حمل و نقل از سوی شرکت مربوطه صادر می‌شود باید هر دو طرف قرارداد یعنی شرکت حمل بار و فرستنده، آن را امضا کنند. یکی از کاربردهای مهم بارنامه این است که اگر کالا در طول فرآیند حمل و نقل آسیب ببیند، فرستنده می‌تواند با مراجعه به شرکت بیمه و ارائه بارنامه، ادعای خسارت کرده و تمام ضررهای متحمل شده را از شرکت بیمه دریافت کند.

بارنامه در اصل نوعی پشتوانه برای تضمین ایمنی و سلامت محموله‌های ارسالی است و به همین دلیل تمام کالاهای ارسالی باید دارای بارنامه قانونی باشند. این سند در اصل، قراردادی قانونی میان فرستنده و شرکت حمل بار است که نشان می‌دهد یک بار توسط شرکت حمل و نقل از فرستنده تحویل گرفته شده است. به عبارت ساده‌تر، بارنامه رسید دریافت کالا است که از سوی شرکت یا مسئول حمل بار صادر می‌شود و به امضای دو طرف قرارداد می‌رسد.

انواع بارنامه حمل و نقل

همانطور که می‌دانید نوع وسیله نقلیه برای حمل کالا، متناسب با نوع محموله ارسالی انتخاب می‌شود. در خصوص صدور بارنامه حمل و نقل نیز همین اصل برقرار است و نوع بارنامه با توجه به نوع وسیله نقلیه مورد استفاده در حمل کالای مورد نظر، صادر می‌شود. به همین دلیل، بارنامه‌ها دارای انواع مختلفی هستند که هر یک بندها و ضوابط خاص خود را دارند. انواع بارنامه شامل موارد زیر است:

بارنامه دریایی – Ocean Bill Of Loading

بارنامه دریایی سندی است که از سوی  شرکت کشتیرانی در مقابل دریافت محموله ارسالی و مشخص شدن شرایط حمل آن در جهت حمل و نقل به وسیله کشتی صادر می‌شود. این بارنامه در چهار نسخه و برای فرستنده کالا، گیرنده کالا، فرمانده کشتی و مالک کشتی صادر می‌شود و در آن اطلاعاتی از قبیل آدرس و مشخصات کامل فرستنده و گیرنده، نام کشتی، محل بارگیری، وزن و ابعاد محموله، هزینه حمل و نقل و غیره ذکر می‌گردد.

بارنامه زمینی یا جاده ای – C.M.R

بارنامه زمینی نیز یکی دیگر از انواع بارنامه است که سندی غیر قابل معامله بوده و در جهت حمل کالا با کامیون صادر می‌شود. در بارنامه زمینی حد و حدود و مسئولیت‌های متصدیان حمل و نقل جاده‌ای ذکر شده و اصولا در 6 تا 14 صفحه تنظیم می‌شود. 3 نسخه اصلی بارنامه زمینی به امضای صادر کننده، حمل کننده و گیرنده کالا می‌رسد و مابقی نسخه‌های آن در گمرک‌های ورودی و خروجی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بارنامه هوایی – Airway Bill

بارنامه هوایی نیز نوعی رسید است که سند مالکیت کالا محسوب نمی‌شود اما از سوی شرکت حمل و نقل هوایی به منظور پیگیری محموله و دریافت آن از سوی گیرنده صادر می‌شود. بارنامه هوایی در 12 نسخه صادر شده که 3 نسخه آن اصلی و سایر نسخه‌ها برای بخش‌های مختلف شرکت هواپیمایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بارنامه راه آهن – Railway of Landing

بارنامه راه آهن نیز یکی دیگر از انواع بارنامه محسوب می‌شود که سندی غیر قابل انتقال است و از سوی شرکت‌های راه آهن و در ایستگاه‌های بارگیری صادر می‌شود. طبق این بارنامه، راه آهن تصدیق می‌کند که محموله مورد نظر را برای ارسال به مقصد نهایی، تحویل گرفته شده است.

بارنامه حمل مرکب فیاتا – FIATA Multimodal Transport Bill of lading

فیاتا (FIATA) به اتحادیه بین‌المللی شرکت‌های متصدی حمل و نقل اشاره دارد که بزرگ‌ترین سازمان غیر دولتی در زمینه حمل و نقل محسوب می‌شود. هدف اصلی فیاتا ایجاد ارتباط میان فورواردرهای حمل و نقل در سراسر جهان است. اما بارنامه حمل مرکب فیاتا مهم‌ترین سندی است که این سازمان در اختیار فورواردهای خود قرار می‌دهد. بارنامه حمل مرکب فیاتا در واقع نوعی سند قابل معامله است که در جهت تحویل و حمل کالا با استفاده از وسایل نقلیه مختلف از مبدا به مقصد صادر می‌شود. مسئولیت این بارنامه نیز تمام بر عهده فوروارد است.

بارنامه دریایی – Ocean Bill of Lading

بارنامه دریایی سندی است که از سوی شرکت کشتیرانی و یا نماینده آن در قبال دریافت کالا و مشخص شدن شرایط پرداخت هزینه آن برای حمل کالا به صورت دریایی صادر می‌شود. اطلاعات و مشخصات کامل کالا در بارنامه دریایی ذکر می‌گردد و توسط فرمانده کشتی امضا می‌شود. فرمانده کشتی به موجب این قرارداد متعهد می‌شود که بار را به وسیله کشتی به مقصد مورد نظر رسانده و به گیرنده تحویل دهد. این قرارداد در 4 نسخه و برای فرستنده، گیرنده، فرمانده کشتی و مالک کشتی تهیه می‌شود.

قوانین و ضوابط مربوط به بارنامه حمل و نقل

برای صدور انواع بارنامه قانونی، هر یک از طرفین قرارداد باید از برخی قوانین و مقرارت تصویب شده، تبعیت کنند و از آنها آگاهی داشته باشند. برخی از قوانین و مقررات مربوط به بارنامه شامل موارد زیر است:

قوانین مشمول شرکت‌های باربری:

• صدور بارنامه از مبدا قانونی شرکت ثبت شده به سایر نقاط کشور
• تکمیل بندهای بارنامه و ذکر هزینه حمل و نقل
• صدور بارنامه تحت پوشش بیمه
• اخذ پروانه رسمی برای حمل بارهای ترافیکی

قوانین مربوط به فرستندگان:

• اعلام مشخصات دقیق بار از جمله آدرس محل بارگیری
• اعلام مشخصات دقیق گیرنده
• اعلام مشخصات دقیق و صحیح کالا اعم از وزن، تعداد، نوع، ابعاد و غیره

قوانین مربوط به گیرندگان:

• دریافت به موقع محموله
• پرداخت کرایه مندرج در بارنامه

قوانین مشمول رانندگان:

• همراه داشتن بارنامه به منظور ارائه به شرکت مقصد و دریافت کرایه
• حضور داشتن در هنگام بارگیری کالا
• رساندن به موقع کالا و رانندگی ایمن
• مراقبت و نگهداری از محموله ارسالی از زمان بارگیری تا زمان تخلیه در مقصد نهایی

سخن پایانی

ما در این مطلب مفهوم و انواع بارنامه حمل و نقل را مورد بررسی قرار دادیم. همانطور که خواندید بارنامه در واقع اوراق بهاداری است که از سوی شرکت‌های حمل و نقل صادر می‌شود و در آن مشخصات کلی کالا قید می‌شود و به نوعی شناسنامه محموله به حساب می‌آید که نوعی اعتبار و موجودیت قانونی به آن می‌بخشد. به عبارت دیگر، بارنامه نوعی رسید تحویل کالا است که توسط شرکت‌های حمل و نقل صادر می‌شود. بارنامه دارای انواع مختلفی است که با توجه به نوع وسیله نقلیه تنظیم می‌شود. انواع بارنامه شامل بارنامه هوایی، زمینی، ریلی و دریایی است که در هر بارنامه حمل و نقل شرایط و ضوابطی قید می‌شود و فرستند و گیرنده باید به آن متعهد باشند و آن را امضا کنند.