فورواردر کیست و چه وظایفی دارد؟ تفاوت فورواردر و کریر چیست؟

در فرآیند حمل و نقل، شخصی به نام فورواردر وجود دارد که به عنوان نماینده یا متصدی این کار شناخته می‌شود. اما فورواردر دقیقا چه وظایفی دارد؟

کلمه فوروارد (Forward) در انگلیسی به معنای فرستادن، حمل کردن، پیش بردن و کمک کردن است که در شکل فاعلی یعنی فورواردر (Forwarder) تحت عناوینی چون حامل یا فرستنده معنا می‌شود. Forwarder در حمل و نقل به یک شخص و فعالیت ویژه اشاره دارد که فرآیند چگونگی حمل و نقل کالا از مبدا به مقصد نهایی را طراحی و برنامه‌ریزی می‌کند. در متون تخصصی حمل و نقل به شخص فورواردر، Forwarding Agent نیز گفته می‌شود که این عبارت به معنای صادرکننده یا متصدی حمل و نقل است. نکته مهمی که در مورد فورواردر وجود دارد آن است که این فرد یا شرکت، وظیفه حمل و نقل فیزیکی کالا را بر عهده ندارد و تنها فرآیند و نحوه جابجایی محصولات را از صفر تا صد برنامه‌ریزی می‌کند. اما کسی که مسئولیت حمل و نقل فیزیکی کالاها را برعهده داشته باشد، کریر (Carrier) نامیده می‌شود که وظیفه‌اش با فورواردر تفاوت دارد. فورواردر حمل و نقل شرح وظایف خاصی دارد که باید در طول فرآیند حمل و نقل کالا به آنها توجه کرده و تمام ضوابط تعیین شده را در نظر بگیرد. Forwarder دارای برخی اختیارات است که می‌تواند از آنها در جابجایی محموله‌ها استفاده نماید.

فورواردر چیست یا فورواردر کیست؟

فوروارد یا متصدیان حمل کالا اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند که به تمام سوالات و مشکلات فرستنده (صاحب بار) در زمینه حمل و نقل و جابجایی محموله‌اش پاسخ داده و به نوعی مشاور صاحبان بار در نظر گرفته می‌شوند که فرآیند چگونگی حمل بار مشتری را طراحی و برنامه‌ریزی می‌کنند. Forwarder در حقیقت از طرف صاحب بار، کلیه امور مربوط به حمل و نقل یک محصول را انجام می‌دهد. به خاطر داشته باشید که فورواردرها خودشان در امر حمل  نقل و جابجایی فیزیکی کالاها دخیل نیستند و تنها برنامه‌ریزی این کار را انجام می‌دهند.

فورواردرها با توجه به تجربیات‌شان در زمینه حمل و نقل کالا، باید بهترین شیوه را برای جابجایی محصولات در نظر بگیرند تا محموله‌های ارسالی در صحت و سلامت کامل به مقصد نهایی برسند. مثلا در نظر بگیرید که یک محموله از کشور چین بخواهد به سمت کشور خودمان حرکت کند. در این حالت، فورواردر چین تشریفات اداری و مراحل تهیه اسناد رسمی مربوط به حمل بارها از مبدا را انجام می‌دهد و این کار را تا رسیدن کالا به دست تحویل گیرنده در ایران دنبال می‌کند. این افراد یا شرکت‌ها با توجه به امکانات توزیعی و حمل و نقل و هچنین اطلاعات گسترده‌ای که در زمینه جابجایی محصولات دارند، باید به صاحبان کالا مشاوره بدهند و آنها را از نحوه ارسال بارشان مطلع سازند و در نهایت، بهترین شیوه را برای ارسال محموله‌ها انتخاب کنند.

کریر کیست؟

اگر بخواهیم خیلی ساده و مختصر به معنی کریر در حمل و نقل اشاره کنیم، باید بگوییم کریر (Carrier) حمل‌کننده یا متصدی حمل کالا است. کریر هم می‌تواند یک شخصیت حقیقی (فرد) باشد و هم یک شخصیت حقوقی (شرکت) که وظیفه جابه‌جایی فیزیکی کالا را بر عهده دارد. بنابراین شرکت‌های هواپیمایی، کشتیرانی و حمل و نقل جاده‌ای، نوعی کریر محسوب می‌شوند. شرکت‌های کریری وظایف مختلفی را بر عهده دارند؛ مثلا باید روی نحوه بارگیری و تخلیه بار نظارت کامل داشته باشند و همچنین اقدامات لازم در زمینه تحویل کالا از صاحب بار و صدور بارنامه را انجام دهند. همچنین کلیه مسئولیت‌های حمل بار بر عهده ابن شرکت‌ها خواهد بود. علاوه بر این، شرکت‌های کریر معمولا در قبال کانتینرهای پلمپ و محتویات آنها مسئولیتی ندارند و در صورت مغایرت این محتویات، ملزم به پرداخت غرامت نیستند. همچنین اگر حادثه‌ای پیش‌بینی نشده برای بار به‌وجود آید که در قرارداد به آن اشاره‌ای نشده باشد، کریرها مسئولیتی به عهده نخواهند داشت. در ادامه به تفاوت‌های فورواردر و کریر هم اشاره می‌کنیم.

تفاوت فورواردر و کریر

در بحث تفاوت فورواردر و کریر باید به این نکته اشاره کنیم که هر دوی این شرکت‌ها در زمینه حمل و نقل بار از یک کشور به کشور دیگر فعالیت می‌کنند، اما حوزه مسئولیت‌های آنان تا حدودی با یکدیگر متفاوت است. برای مثال Forwarder که تحت یک قرارداد فورواردری با صاحب بار، متعهد به جابه‌جایی محموله شده است، اقدامات لازم جهت هماهنگی و تحویل کالا به کریر را به عهده دارد. به زبان ساده‌تر، فورواردرها در حقیقت واسطه‌هایی هستند که ارتباط بین کریر و فرستنده یا گیرنده کالا را برقرار می‌کنند. اما کریرها مسئولیت حمل و نقل فیزیکی کالا را به عهده دارند و بر اساس قراردادی که با صاحب بار منعقد می‌کنند، متعهد می‌شوند که محموله را به سلامت به مقصد نهایی برسانند.

وظایف فورواردر چیست؟

همانطور که اشاره کردیم، Forwarder دارای یک سری وظایف و اختیاراتی است که با توجه به آنها باید نحوه حمل و نقل محصولات ارسالی را انتخاب کرده و بر آنها نظارت کامل داشته باشد. اما این شرح وظایف چیست و فورواردر حمل و نقل دقیقا باید چه کاری را انجام دهد؟ خدمات فورواردری شامل موارد زیر هستند:

• کسب اطلاعات کامل از سوی مشتری: یک Forwarder باید در ابتدای کار از مشتری خود اطلاعات کافی و لازم را درباره محموله ارسالی دریافت کند تا بتواند برای صدور پیش برگ اسناد مربوط به حمل و نقل مانند بارنامه، اقدامات اولیه لازم را انجام دهد. این مرحله در واقع نوعی جلسه مشاوره است که فورواردر با صاحب کالا انجام می‌دهد.
• عقد قرارداد: فورواردر پس از دریافت اطلاعات کافی و صحبت با صاحب کالا، باید یک قرارداد رسمی و قانونی تنظیم کرده تا فرآیند حمل و نقل کالا را بر اساس خواسته‌های مشتری آغاز کند.
• نظارت کامل بر فرآیند حمل و نقل کالا: Forwarder پس از عقد قرارداد با مشتری باید بر تمامی فرآیندهای مربوط به حمل و نقل کالا نظارت کامل داشته باشد و مشتری را نیز در جریان وضعیت محموله‌اش قرار دهد.
• تحویل کالا به گمرک: Forwarder باید محموله ارسالی را به گمرک مقصد تحویل دهد و مدارک لازم را از گمرک دریافت کند تا بتواند وضعیت بار را پیگیری کرده و به صاحب بار گزارش دهد.
• اخذ صورت جلسه از کریر: فورواردر پس از تحویل کالا به گمرک باید صورت جلسه حمل کالا را از کریر (حمل کننده کالا) دریافت کرده و آن را به صاحب بار تحویل دهد.
• تسویه حساب: پس از انجام مراحل فوق، Forwarder باید با صاحب کالا، کریر و تمام افرادی که در فرآیند حمل بار دخیل هستند، تسویه حساب انجام داده و صورت‌ حساب‌ها را نیز به مشتری ارائه دهد.
• گزارش به مشتری: از دیگر وظایف فورواردر، ارائه اطلاعات لازم به صاحب بار است که شامل اعلام ورود کالا به مقصد و صدور مدارک لازم در جهت ترخیص کالا می‌شود.
• تحویل کالا به مقصد نهایی: تحویل کالا در مقصد و انجام عملیات مربوط به حمل از گمرک تا انبار صاحب بار نیز بر عهده Forwarder است (البته در صورت توافق نسبت به حمل یک‌سره.)
• اخذ پروانه‌های قانونی: فورواردر باید برای ورود موقت کانتینرهای وارد شده به یک کشور از گمرک‌ها و تحویل به موقع آنها در مهلت تعیین شده، پروانه ورود دریافت کند.

بنابراین Forwarder علاوه بر ارائه مشاوره به صاحب بار باید چگونگی فرآیند حمل و نقل یک محموله را نیز برنامه‌ریزی کند و مجوزهای قانونی لازم را برای جابجایی کالاها دریافت نماید. بیمه کردن محموله‌های ارسالی جزو وظایف Forwarder نیست، مگر آنکه این مورد در قرارداد با صاحب بار قید شده باشد که در این صورت، هزینه بیمه باید به صورت جداگانه توسط مشتری پرداخت شود. در خصوص آسیب دیدگی یا فقدان محموله ارسالی نیز فورواردر باید در این خصوص، گزارش و صورت جلسه تهیه کند تا از طریق آن بتوان برای جبران خسارت، پیگیری‌های لازم را انجام داد. عقد کلیه قراردادهای فورواردی از جمله جمع‌آوری کالا، انبارداری، بیمه، بسته‌بندی و توزیع کالا و اخذ کلیه مدارک لازم برای انجام فرآیند جابجایی یک محموله و همچنین تسویه حساب و دربافت وجوه کامل از مشتری نیز بر عهده Forwarder است.

قرارداد فورواردری چگونه است؟

همان‌طور که گفتیم، یک شرکت Forwarder وظیفه دارد که هماهنگی‌های مربوط به کلیه عملیات حمل کالا به روش‌های زمینی، دریایی، ریلی یا هوایی را انجام دهد. در حقیقت Forwarder قرارداد مستقیمی با مشتری یا صاحب بار منعقد می‌کند و طی آن متعهد می‌شود که وظایف مربوطه را انجام دهد. این وظایف عبارتند از: انعقاد قرارداد، صدور بارنامه، تحویل و بسته‌بندی و انبارداری کالا، انجام اقدامات مربوط به بیمه باربری، انجام تشریفات گمرکی، هماهنگی و انعقاد قرارداد با حمل کننده کالا، اعلام ورود کالا به صاحب بار و … همه این موارد باید در یک قرارداد فورواردری با جزییات کامل ثبت شوند.

انواع فورواردر در حمل و نقل

با توجه به نوع محموله و همچنین شرایط لازم برای جابه‌جایی آن، انواع شرکت‌های Forwarder وجود دارند که که در این زمینه فعالیت می‌کنند. در ادامه با سه دسته اصلی از این شرکت‌های آشنا می‌شویم:

شرکت فورواردر کشتیرانی

شرکت‌های کشتیرانی معمولا تمام هماهنگی‌ها و مقدمات لازم برای حمل و نقل بار را خودشان انجام می‌دهند. این شرکت‌ها امور مربوط به ترخیص، تخلیه و بارگیری محموله‌ها در بنادر مبدا و مقصد را انجام می‌دهند تا دغدغه صاحبان بار و مشتریان به حداقل برسد.

شرکت فورواردر ریلی

شرکت‌هایی که در زمینه حمل بار از طریق راه‌آهن فعالیت می‌کنند نیز وظایف مشابهی دارند. این شرکت‌ها معمولا کالا را در ایستگاه مبدا تحویل گرفته و آن را در کشور مقصد تحویل می‌دهند. تمام هماهنگی‌ها و اقدامات لازم در زمینه ترخیص و بارگیری و همچنین صدور مدارک و بیمه‌نامه نیز بر عهده همین شرکت‌ها است.

شرکت فورواردر حمل و نقل جاده ای

در حمل و نقل جاده‌ای، Forwarder باید نسبت به بارگیری و تحویل کالا اقدام کند. این شرکت‌ها در ارتباط با سایر شرکت‌های حمل و نقل ریلی یا کشتیرانی هستند و به‌طور هماهنگ با آنها فعالیت می‌کنند تا جابه‌جایی بار بین کشورها بدون هیچ مشکلی انجام شود.

شرکت فورواردری حمل و نقل چیست؟

با توجه به توضیحاتی که تا اینجا ارائه کردیم، حتما با وظایف یک شرکت Forwarder آشنا شده‌اید. شرکت‌های که در این زمینه فعالیت می‌کنند معمولا از نظر گستردگی حوزه فعالیت‌شان متفاوت با یکدیگر هستند. مثلا برخی شرکت‌ها صرفا در بخش ملی فعال بوده و بعضی دیگر، خدمات بین‌المللی را ارائه می‌دهند. امروزه شرکت‌ها Forwarder سطح جدیدی از خدمات را در اختیار مشتریان خودشان می‌گذارند. در حمل و نقل بین‌المللی سرعت و دقت در جابه‌جایی محموله‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد و قابل اطمینان بودن، یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های لازم برای یک Forwarder است.

هزینه فورواردری چه مقدار است؟

یکی از مهمترین نکاتی که قبل از انعقاد قرارداد با یک شرکت Forwarder باید به آن توجه داشته باشید، اطلاع از هزینه‌های حمل و نقل است. این هزینه‌ها با توجه به تنوع خدماتی که شرکت‌ها ارائه می‌کنند بسیار متفاوت هستند. برای مثال حجم و وزن محموله شما تاثیر مستقیم روی هزینه فورواردری آن خواهد داشت. همچنین فاصله بین مبدا و مقصد نیز مورد دیگری است که روی این هزینه تاثیر می‌گذارد. برای مثال اگر شرکت فورواردر از چین جابه‌جایی کالا را به عهده بگیرد، هزینه مشخصی را مطالبه می‌کند و اگر این کار از کشور دیگری مثل امارات متحده عربی انجام شود، هزینه هم متفاوت خواهد بود.

سخن پایانی

در فرآیند حمل و نقل و جابجایی محصولات، اشخاص حقیقی یا حقوقی وجود دارند که به آنها Forwarder گفته می‌شود. فورواردر به معنای صادرکننده یا متصدی حمل و نقل است که به تمام سوالات و مشکلات فرستنده (صاحب بار) در زمینه حمل و نقل و جابجایی محموله‌اش پاسخ داده و به نوعی مشاور صاحبان بار در نظر گرفته می‌شود که فرآیند چگونگی حمل بار مشتری را طراحی و برنامه‌ریزی می‌کند. شرکت فورواردر حمل و نقل دارای وظایف و مسئولیت‌هایی است که در فرآیند جابجایی محموله‌های ارسالی باید آنها را به درستی انجام دهد.