اینکوترمز چیست؟ آموزش قواعد اینکومتر ۲۰۲۰ و ۲۰۰۰ در حمل و نقل

قبل از ورود به بازار تجارت خوب است بدانید که اینکوترمز چیست و قواعد آن را رعایت کنید. اینکوترمز ۲۰۲۰ جدیدترین نسخه آن است.

تجارت جهانی و معامله مردم کشورهای مختلف با یکدیگر، نیازمند یک دسته قوانین متحد و جهانی بود. برای رفع سوءتفاهم و اختلافات احتمالی در حمل‌ و نقل بین‌المللی قوانین متحدی وضع شد که به‌اختصار اینکوترمز نامیده می‌شود. قوانین اینکوترمز برای اولین بار توسط اتاق بین‌المللی بازرگانی در سال ۱۹۳۶ برای ایجاد تعاریف و قوانین پذیرفته‌شده معمول در مورد تحویل کالا بین تجار معامله‌گر در سراسر جهان وضع شد. از آن زمان تاکنون اتاق بازرگانی بین‌المللی به‌طور دوره‌ای در قوانین اینکوترمز تجدیدنظر می‌کند تا تغییرات در سیستم تجارت بین‌الملل را منعکس کند. نسخه اینکوترمز ۲۰۲۰ جدیدترین نسخه این سازمان محسوب می‌شود. اگر می‌خواهید بدانید که اینکوترمز چیست و چه کاربردی در حمل‌ونقل بین‌الملل دارد، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

اینکوترمز چیست؟

قبل از اینکه بخواهید بدانید اینکوترمز ۲۰۲۰ چیست، لازم است بگوییم که واژه اینکوترمز (Incoterms) مخفف کلمات انگلیسی به معنای اصطلاحات بین‌المللی بازرگانی است. به‌طورکلی این اصطلاحات برای تفکیک هزینه‌ها و مسئولیت‌ها بین فروشنده و خریدار استفاده می‌شوند. اینکوترمز در حقیقت یک اصطلاح جهانی است که معامله بین واردکننده و صادرکننده را زیر نظر می‌گیرد. طی قوانین اینکوترمز هر دو طرف باید وظایف، هزینه‌ها و مسئولیت‌ها و همچنین مدیریت تدارکات و حمل‌ونقل را از خروج محصول از مبدا تا پذیرش آن در مقصد، با شرایط خاص خود بر عهده ‌بگیرند. برای اینکه اینکوترمز رویدادهای تازه تجارت بین‌المللی و تغییرات آن را پوشش دهد، هر دوره توسط اتاق بین‌المللی بازرگانی به‌روز می‌شود. اینکوترمز ۲۰۲۰ به‌روزترین نسخه جهانی به شمار می‌رود.

اصطلاحات اینکوترمز و انواع آن

همانطور که اشاره کردیم، اینکوترمز شامل اصطلاحات بازرگانی بسیاری است که در یک معامله میان فروشنده و خریدار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اصطلاحات در واقع مسئولیت‌ها و وظایف فروشنده و خریدار و همچنین شرایط پرداخت هزینه حمل بار را تعیین می‌کنند. با استفاده از اصطلاحات اینکوترمز در یک معامله همه چیز شفاف و روشن است و هر طرف معامله نیز از تعهدات خود آگاهی کامل پیدا می‌کند. انواع اصطلاحات اصلی و پایه اینکوترمز در معاملات بازرگانی شامل موارد زیر است:

اینکوترمز fca

Fca مخفف عبارت انگلیسی Free Carrier بوده و به معنای «تحویل کالا به حمل کننده» است. یعنی فروشنده باید کالا یا محموله مورد نظر را در محل کار خود و یا هر محل دیگری به حمل کننده تعیین شده از سوی خریدار تحویل دهد. آدرس محل تحویل کالا باید در ابتدا به وضوح مشخص شود زیرا تمامی ریسک‌ها و مسئولیت‌های محموله ارسالی بر عهده خریدار می‌باشد. در اینکوترمز fca تمامی هزینه‌های مربوط به حمل و بیمه تماما بر عهده خریدار است و فروشنده هیچگونه وظیفه‌ای در قبال ترخیص کالا برای ورود، انجام تشریفات گمرکی و پرداخت عوارض واردات ندارد.

 اینکوترمز cpt

CPT مخفف عبارت انگلیسی Carriage Paid To بوده و به معنای «کرایه حمل تا مقصد پرداخت شده است» می‌باشد. یعنی هزینه ارسال کالا تا مقصد تعیین شده بر عهد فروشنده است. بر اساس اینکوترمز cpt فروشنده باید قرارداد حمل بار را منعقد کرده و هزینه حمل را نیز پرداخت کند و پس از آن کالا را به حمل کننده و یا فرد معتمد از سوی خریدار تحویل دهد. این اصطلاح اغلب در حمل مرکب زمینی یا هوایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و بر اساس آن مسئولیت و ریسک فروشنده زمانی خاتمه پیدا می‌کند که کالا را به اولین حمل کننده تحویل داده شود. در cpt تنها هزینه حمل بار بر عهده فروشنده است و سایر هزینه‌های جانبی از جمله عقد قرارداد، بیمه و بازرسی کالا تماما با خریدار است.

اینکوترمز cfr

CFR مخفف عبارت انگلیسی Cost and Freight بوده و به معنای «هزینه و کرایه حمل تا مقصد» است. این اصطلاح در حمل و نقل دریایی مور استفاده قرار می‌گیرد و بر اساس آن فروشنده ملزم است کالا را بر روی عرشه کشتی به حمل کننده تحویل دهد و هزینه آن را پرداخت کند. یعنی فروشنده زمانی که کالای مورد نظر را بر روی عرشه کشتی بارگیری کند، دیگر مسئولیتی در قبال آن ندارد. در اینکوترمز cfr عقد قرارداد حمل و هزینه حمل بر عهده فروشنده بوده و عقد قرارداد بیمه و هزینه بیمه نیز بر عهده خریدار می‌باشد.

اینکوترمز fob

FOB مخفف عبارت انگلیسی Free On Board بوده و به معنای «تحویل کالا بر روی عرشه کشتی در مبدا» است. یعنی فروشنده ملزم است که محموله ارسالی را از عرشه کشتی مورد نظر عبور داده و به حمل کننده تحویل دهد. بر اساس اینکوترمز fob فروشنده زمانی که کالا را بر روی عرشه کشتی مبدا تحویل دهد و یا کالایی که قبلا بدین شکل تحویل شده را فراهم کند (فروش زنجیره‌ای) دیگر وظیفه‌ای در قبال آن ندارد. کلیه هزینه‌ها از آن به بعد بر عهده خریدار است. علاوه بر این تمامی هزینه‌های مربوط به حمل، بیمه، عقد قرارداد حمل از بندر، تحویل و بازرسی نیز باید توسط خریدار پرداخت شوند.

اینکوترمز cif

CITF مخفف عبارت انگلیسی Cost, Insurance and Freight بوده و به معنای «هزینه، بیمه و کرایه حمل کالا» می‌باشد. این اصطلاح نیز در حمل و نقل دریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و بر اساس آن تمامی مسئولیت‌های فروشنده پس از تحویل کالا و بارگیری بر روی عرشه کشتی خاتمه پیدا می‌کنند. بر اساس اینکوترمز cif تمامی هزینه‌های مربوط به حمل از جمله هزینه عقد قرارداد حمل، بیمه و حمل و نقل تماما بر عهده فروشنده است.

بخشهای اینکوترمز ۲۰۱۰

اینکوترمز ۲۰۱۰ در واقع نسخه هشتم اینکوترمز‌ها است که برخی قوانین و اصطلاحات مربوط به حمل و نقل در آن تعریف شده است. این مجموعه قوانین و مقررات در سال ۲۰۱۰ وضع شده‌اند و به همین دلیل به آن اینکوترمز ۲۰۱۰ گفته می‌شود. اینکوترمز ۲۰۱۰ دارای دو بخش اصلی است و مجموعا یازده قانون است که به تفکیک وظایف خریدار و فروشنده می‌پردازد. قوانین اینکوترمز ۲۰۱۰ به شرح زیر است:

بخش اول: این بخش شامل اینکوترم‌هایی است که تمامی شیوه‌های حمل و نقل را در بر می‌گیرند و دارای ۷ قانون کلی می‌باشد که عبارتند از:

EXW – تحویل درب کارخانه

اصطلاح EXW مخفف عبارت Ex-Works است و بر اساس آن فروشنده باید کالای مورد نظر را در کارخانه و یا محل تولید به خریدار تحویل ‌دهد. یعنی پس از تحویل کالا، کلیه هزینه‌های حمل کالا از جمله بارگیری، حمل و نقل، بیمه، گمرک و ریسک خرابی بر عهده خریدار می‌باشد و فروشنده پس از تحویل کالا دیگر مسئولیتی در قبال آن ندارد.

FCA – تحویل کالا به حمل کننده

اصطلاح FCA عبارت مخفف عبارت Free Carrier است و به معنای آن است که فروشنده باید کالا را به حمل کننده تعیین شده از سوی خریدار تحویل دهد. تمامی هزینه‌های مربوط به حمل و بیمه نیز تماما بر عهده خریدار است و فروشنده هیچگونه وظیفه‌ای در قبال ترخیص کالا برای ورود، انجام تشریفات گمرکی و پرداخت عوارض واردات ندارد.

CPT – کرایه حمل تا مقصد پرداخت شده است

اصطلاح CPT مخفف عبارت Carriage Paid To بوده که در حمل و نقل مرکب مورد استفاده قرار می‌گیرد. یعنی فروشنده وظیفه پرداخت هزینه ارسال کالا تا مقصد تعیین شده را بر عهده دارد. علاوه بر این فروشنده موظف است قرارداد حمل بار را منعقد کرده و هزینه حمل را نیز پرداخت کند و پس از آن کالا را به حمل کننده و یا فرد معتمد از سوی خریدار تحویل دهد.

CIP – کرایه و بیمه حمل پرداخت شده است

اصطلاح CIP مخفف عبارت Carriage and Insurance Paid to است و به معنای آن است که کلیه هزینه‌های حمل و ریسک‌های محموله ارسالی از صفر تا صد بر عهده فروشنده است. یعنی فروشنده، کالا را به حمل کننده منتخب خود تحویل می‌دهد و هزینه ارسال آن تا مقصد را پرداخت کرده و بار را نیز بیمه می‌کند. در قانون CIP فروشنده تمامی مسئولیت‌های حمل و تحویل کالا را بر عهده دارد و خریدار هیچ وظیفه‌ای در این فرآیند نخواهد داشت.

DAT – تحویل در پایانه کشور مقصد

اصطلاح DAT مخفف عبارت Delivered at Terminal است به معنای این است که فروشنده کلیه هزینه‌های مربوط به حمل نقل اعم از هزینه صادرات، بارگیری، تخلیه را پرداخت می‌کند. البته هزینه مالیات و گمرک بر عهده خریدار است.

DAP – تحویل در نقطه‌ای معین در کشور مقصد

اصطلاح DAP مخفف عبارت Delivered at Place است و می‌تواند در کلیه اشکال حمل و نقل مورد استفاده قرار گیرد. بر اساس این قانون، فروشنده مسئولیت انجام کلیه فرآیندهای مربوط به حمل و نقل کالا را بر عهده دارد اما تمامی هزینه‌ها را خریدار پرداخت می‌کند.

DDP – تحویل در مقصد با پرداخت حقوق و عوارض گمرکی

اصطلاح DDP مخفف عبارت Delivered Duty Paid است و بر اساس آن فروشنده تمامی مسئولیت‌های حمل و نقل کالا تا کشور خریدار را بر عهده دارد. در این قانون پرداخت کلیه هزینه‌ها بر عهده فروشنده است و DDP به عبارتی شامل حداکثر تعهدات فروشنده و حداقل تعهدات خریدار می‌باشد.

بخش دوم: این بخش شامل اینکوترم‌هایی است که مشمول راه‌های آبی دریایی و داخلی (درون کشوری) می‌باشند. قوانین بخش دوم اینکوترمز ۲۰۱۰ شامل موارد زیر است:

FAS – تحویل در کنار کشتی

اصطلاح FAS مخفف عبارت Free Alongside Ship بوده و به معنای آن است که مسئولیت و ریسک حمل و نقل کالا تا زمان تحویل در کشتی بر عهده فروشنده می‌باشد. تمامی هزینه‌های مربوط به حمل و نقل نیز را خریدار باید پرداخت کند.

FOB – تحویل کالا بر روی عرشه کشتی در مبدا

اصطلاح FOB مخفف عبارت Free on Board است؛ یعنی زمانی که فروشنده کالا را به عرشه کشتی در مبدا تحویل دهد، دیگر مسئولیتی در قبال آن ندارد. تمامی هزینه‌های مربوط به حمل و نقل نیز بر عهده خریدار است.

CFR – هزینه و کرایه حمل

اصطلاح CFR مخفف عبارت Cost and Freight است و در حمل و نقل دریایی مور استفاده قرار می‌گیرد. بر اساس این قانون، فروشنده ملزم است کالا را بر روی عرشه کشتی به حمل کننده تحویل دهد و هزینه آن را پرداخت کند. هزینه عقد قرارداد حمل و هزینه حمل بر عهده فروشنده بوده و عقد قرارداد بیمه و هزینه بیمه نیز بر عهده خریدار می‌باشد.

CIF – هزینه، بیمه و کرایه حمل کالا

اصطلاح CIF مخفف عبارت Cost, Insurance and Freight که در حمل و نقل دریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر اساس این قانون تمامی مسئولیت‌های فروشنده پس از تحویل کالا و بارگیری بر روی عرشه کشتی تمام می‌شود. اما کلیه هزینه‌های مربوط به حمل از جمله هزینه عقد قرارداد حمل، بیمه و حمل و نقل تماما بر عهده فروشنده است.

اصطلاحات اینکوترمز ۲۰۱۶

اصطلاحات اینکوترمز ۲۰۱۶ تقریبا مشابه با اصطلاحات اینکوترمز ۲۰۱۰ است اما برخی اصطلاحات در آن حذف شده و اصطلاحاتی جدید به آن اضافه شده است. اصطلاحات مشترک اینکوترمز ۲۰۱۶ با اینکوترمز ۲۰۱۰ شامل موارد زیر است:

EXW

FCA

FAS

FOB

CFR

CIF

CPT

CIP

DDU

DDP

چهار اصطلاح جدید اینکوترمز ۲۰۱۶ شامل موارد زیر است:

DAF – تحویل کالا در مرز

اصطلاح DAF مخفف عبارت Delivered At Frontier بوده و به معنای آن است که فروشنده تحویل کالا را هنگامى به انجام مى‌رساند که آن را پس از ترخیص براى صدور بر روى وسیله نقلیه و در آدرس تعیین شده در قبل از مرز گمرکى کشور مجاور در اختیار خریدار قرار دهد. در اینجا منظور از «مرز» برای هر مرزی مانند مرز کشور صارکننده استفاده می‌شود؛ بنابراین برای تعیین مرز حتما باید محل دقیق آن در قرارداد ذکر شود. اصطلاح DAF برای تمامی فرآیندهای حمل و نقل زمینی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

DES – تحویل کالا در عرشه کشتی واقع در مقصد

اصطلاح DES نیز مخفف عبارت Delivered Ex Ship است که در این روش فروشنده ملزم است کالا را داخل عرشه کشتی و در بندر تعیین شده به خریدار تحویل دهد. در اینکومتر DES تمامی هزینه‌های مربوط به امور ترخیص کالا و حمل آن تماما بر عهده خریدار است.

DEQ – تحویل کالا در اسکله مقصد

اصطلاح DEQ مخفف عبارت Delivered Ex Quay بوده و بر اساس آن فروشنده باید تمامی هزینه‌های مربوط به حمل و نقل کالا را پرداخت کرده و آن را به اسکله مقصد و به دست خریدار برساند.

DDU – تحویل کالا به خریدار با عوارض پرداخت نشده

اصطلاح DDU مخفف عبارت Delivered Duty Unpaid بوده و به معنای آن است که فروشنده وظیفه دارد کالا را به همراه پرداخت تمامی هزینه‌های گمرکی به جز عوارض و مالیات به دست خریدار برساند.

اصطلاحات اینکوترمز ۲۰۲۰

اینکوترمز ۲۰۲۰ آخرین نسخه ویرایش شده اینکوترمزها و قوانین آنها است که در تاریخ ۱ ژانویه سال ۲۰۲۰ تدوین شده و تغییراتی در مفاد و قوانین آن اعمال گشته است. اصطلاحات اینکوترمز ۲۰۲۰ شامل همان یازده اصطلاحی است که در اینکوترمز ۲۰۱۰ قید شده‌اند اما در قوانین و جزئیات آن تغییراتی به وجود آمده است. به همین دلیل در هنگام انجام معاملات حتما باید قید کنید که قرارداد خود را بر اساس کدام اینکومتر نوشته‌اید.

تغییرات اینکوترمز ۲۰۲۰

اینکوترمز ۲۰۲۰ در حقیقت ریسک، هزینه‌ها و مسئولیت‌های طرفین قرارداد را شفاف‌تر بیان می‌کند و وظایف هر یک را به صورت روشن ذکر کرده است. اینکوترمز ۲۰۲۰ تعیین می‌کند که وظایفی از جمله اقدام برای بیمه و اخذ پروانه صادرات و واردات، حمل و نقل و لجستیک بر عهده چه کسی است؟ خریدار یا فروشنده. اینکوترمز ۲۰۲۰ همچنین به سوالات متداول در خصوص مسائل مربوط به حمل کالا توسط فروشنده و تحویل توسط خریدار نیز پاسخ می‌دهد. مسائلی همچون نحوه حمل محموله‌های ارسالی ، ترخیص کالا ، واردات و صادرات محموله‌ها، تعیین مسئولیت پرداخت هزینه حمل و اینکه ریسک جابجایی و انتقال کالا در مراحل مختلف حمل بر عهده چه کسی می‌باشد، همگی در اینکوترمز ۲۰۲۰ به صورت دقیق و شفاف مشخص شده‌اند. به طور کلی در اینکوترمز ۲۰۲۰ هیچگونه ابهامی درباره وظایف و مسئولیت‌های طرفین قرارداد وجود ندارد و بر خلاف نسخه‌های پیشین، همه چیز روشن و واضح است.

تفاوت اینکوترمز ۲۰۲۰ با ۲۰۱۰

همانطور که اشاره کردیم، اینکوترمز ۲۰۲۰ در واقع نسخه جامع‌تر و کامل‌تری از اینکوترمز ۲۰۱۰ است که تغییراتی در آن اعمال شده است. تغییرات اینکوترمز ۲۰۲۰ نسبت به اینکوترمز ۲۰۱۰ شامل موارد زیر است:

۱. در اینکوترمز ۲۰۲۰ اصطلاح جدید DPU آورده شده که در واقع همان اصطلاح DAT (تحویل در پایانه کشور مقصد یا ترمینال) است. اصطلاح DPU در اینکوترمز ۲۰۲۰ مخفف عبارت Delivered at Place Unloaded بوده و به معنای «تحویل در محل مقصد بصورت تخلیه شده از وسیله حمل» است. این تغییر نام اصطلاح در اصل محدودیت تحویل کالا در ترمینال یا پایانه کشور مقصد را از میان برداشته است. یعنی بر اساس قانون DPU تحویل بار در هر مکانی مانند انبار گمرک، انبار صاحب کالا و یا هر مکان دیگری می‌تواند انجام شود و فروشنده دیگر به پایانه مقصد محدود نمی‌باشد.

۲. در اینکوترمز ۲۰۲۰ مسئولیت‌های فروشنده در قبال کالا افزایش پیدا کرده و توجه ویژه‌ای به بیمه حمل و نقل کالا‌ها شده است. به عنوان نمونه میزان مسئولیت فروشنده در اصطلاح CIP (کرایه و بیمه حمل پرداخت شده است) و در اینکوترمز ۲۰۱۰ مسئولیتی حداقلی و در حد کلاس C در نظر گرفته شده است. اما در اینکوترمز ۲۰۲۰ میزان مسئولیت فروشنده در قبال کالا به کلاس A تغییر پیدا کرده است. علت اصلی این تغییر آن است که در حمل و نقل مرکب که بیش از یک روش حمل مورد استفاده قرار می‌گیرد، کالای ارسالی بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرد و از این رو فروشنده در برابر حفظ سلامت و ایمنی کالا، مسئولیت بیشتری را بر عهده دارد. در اینکوترمز ۲۰۲۰ فروشنده باید کالا را تحت یک بیمه جامع و کامل به مقصد نهایی برساند زیرا مسئولیتش در قبال آن دو برابر شده است. اما در خصوص نوع پوشش بیمه اصطلاح CIF (هزینه، بیمه و کرایه حمل کالا) تغییری اعمال نشده و میزان مسئولیت فروشنده در همان کلاس C باقی مانده است.

۳. در اینکوترمز ۲۰۲۰ این اختیار به فروشنده یا خریدار داده شده است که در صورت تمایل می‌توانند برای حمل کالا از وسیله نقلیه شخصی خودشان استفاده کنند. یعنی بر اساس اینکوترمز ۲۰۲۰ فروشنده یا خریدار دیگر مجبور نیستند برای جابجایی کالای مورد نظر با یک شرکت حمل و نقل قرارداد بنویسند و هزینه اضافی را صرف حمل کالا با وسایل نقلیه شرکت‌های حمل و نقل کنند. این قانون در اینکوترمز ۲۰۲۰ چنین بیان شده است: « فروشنده می‌تواند قرارداد حمل را با متصدی حمل ببندد و یا ترتیبات لازم برای حمل را انجام دهد». این موضوع اختیاری است و کاملا به ترجیح خریدار و فروشنده بستگی دارد.

۴. بر اساس اینکوترمز ۲۰۲۰ در اصطلاح FCA (تحویل کالا به حمل کننده) و در رابطه با صدور بارنامه از عبارتOn Board (کالا برای حمل بر روی کشتی بارگیری شده) استفاده شده است. این تغییر در اصل برای کمک به فروشنده اعمال شده و طرفین معامله می‌توانند موافقت کنند که در صورت نیاز، خریدار قبض بارگیری را برای فروشنده مورد نظر صادر کند. این مسئله معمولا جنبه همکاری بیشتر میان فروشنده و خریدار را دارد و به فروشنده کمک می‌کند تا الزامات اعتبار اسنادی را تامین نماید.

۵. تفاوت دیگر اینکوترمز ۲۰۲۰ با اینکوترمز ۲۰۱۰ در این است که در اینکوترمز ۲۰۲۰ تاکید بسیاری بر تامین تمهیدات ایمنی از جانب فروشنده شده است. یعنی در هرکجا که مسئولیت تامین و حفظ سلامت و امنیت کالا بر عهده فروشندگان باشد، آنها ملزم به فراهم آوردن امکانات لازم برای حفظ ایمنی کالا و پرداخت هزینه‌های آن از جمله هزینه بیمه هستند.

اهداف اینکوترمز

همانطور که خواندید، اینکوترمز شامل برخی قوانین و مقررات مختلف در خصوص حمل و نقل است که مسئولیت‌ها و وظایف طرفین قرارداد را مشخص می‌کنند. این مقررات بین‌المللی بوده و در تمام دنیا یکسان هستند اما در برخی کشورها ممکن است قوانین آن کمی تغییر پیدا کند. پیش از تفسیر قوانین اینکوترمز، طرفین معامله به دلیل نداشتن اطلاعات کافی درباره نحوه تجارت، چگونگی قوانین و شرح وظایف هر شخص در معامله با مشکلات بسیاری مواجه می‌شدند و در اکثر موارد نیز با یکدیگر اتفاق نظر نداشتند. همین اختلافات باعث می‌شد زمان و پول زیادی را برای انجام یک معامله کوچک یا بزرگ صرف کنند. به همین دلیل اتاق بازرگانی بین‌الملل برای از بین بردن اختلافات و چالش‌های موجود در معاملات در سال ۱۹۳۶ میلادی برای اولین بار اقدام به وضع و انتشار برخی قوانین و مقررات برای حمل و نقل و بازرگانی نمود. این قوانین و مقررات شامل مجموعه‌ای از اصطلاحات بودند که هریک از آنها تبصره‌ها و بندهای خاص خود را داشتند و به اینکوترمز ۱۹۳۶ شناخته شدند. اصلی‌ترین هدف پیدایش اینکوترمز مشخص کردن وظایف و مسئولیت‌های طرفین معامله در تجارت‌های خارجی است. زیرا هر کشور ممکن است قواعد و قوانین خاص خود را در خصوص حمل و نقل و تجارت داشته باشد و زمانی که طرفین معامله از دو کشور مختلف باشند، ممکن است با یکدیگر اختلاف نظر پیدا کنند. به همین دلیل برای جلوگیری از بروز اختلاف میان طرفین قرارداد، اینکوترمز و قوانین آن به وجود آمد.

البته اصطلاحات و قوانین اینکوترمز از سال ۱۹۳۶ تا به امروز تغییرات بسیاری پیدا کرده است و در سال‌های ۱۹۵۳، ۱۹۷۶، ۱۹۸۰، ۱۹۹۰، ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰، ۲۰۱۶ و ۲۰۲۰ نیز نسخه‌های جدیدی از آن اعلام شده است. در طول این سال‌ها، قوانین و اصطلاحات جدیدی به اینکوترمز اضافه شد تا این قوانین با روش‌های جدید و جاری بازرگانی بین‌الملل مطابقت داشته و به نوعی به روز و آپدیت باشند. علاوه بر به روز بودن قوانین اینکوترمز در آخرین نسخه آن که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد، وظایف طرفین قرارداد به صورت روشن‌تر و واضح‌تر بیان شده است تا در قراردادها همه چیز شفاف باشد و هر طرف معامله از وظایف و مسئولیت‌های خود آگاهی کامل داشته باشند. بنابراین اصلی‌ترین هدف پیدایش اینکوترمز مشخص کردن وظایف طرفین معامله برای جلوگیری از بروز اختلاف و اصولی پیش رفتن جریان معامله است.

اینکوترمز و روش های پرداخت (اعتبار اسنادی) در تجارت بین الملل

اینکوترمز علاوه بر تعیین ضوابط و مقررات مربوط به حمل و نقل دارای انواع مختلف شیوه‌های پرداخت است که طرفین معامله بنابر توافق می‌توانند یکی از آنها را انتخاب کنند. این روش‌های پرداخت برای معاملات بین‌المللی طراحی شده‌اند و استفاده از آنها تنها به توافق طرفین بستگی دارد و هیچگونه اجباری در انتخاب یک شیوه پرداخت خاص وجود ندارد. اما چند روش‌ برای پرداخت در تجارت بین الملل وجود دارد و شریط آنها به چه صورت است؟ روش‌های پرداخت در تجارت بین الملل شامل موارد زیر است:

پرداخت نقدی یا پیش پرداخت (Advance Payment)

یکی از روش های پرداخت در تجارت بین الملل روش پرداخت به صورت نقدی یا پیش پرداخت است. در این روش اعتماد میان فروشنده و خریدار، حرف اول را می‌زند. زیرا خریدار باید پیش از تحویل کالا تمام مبلغ معامله را به حساب فروشنده واریز کرده و به نوعی تسویه کامل را انجام دهد. فروشنده در این روش موظف است تا پس از دریافت کامل هزینه معامله، اسناد مربوط به حمل را برای خریدار ارسال کرده و تمامی مسئولیت‌های خود را بر اساس قرارداد انجام دهد. در روش پرداخت به صورت نقدی، ریسک زیادی متوجه خریدار است زیرا در برخی مواقع ممکن است فروشنده کالا را ارسال نکند و یا کالای ارسالی با کالای سفارش داده شده مغایرت داشته باشد. به همین دلیل وجود اعتماد در این روش بسیار حائز اهمیت است. اما شیوه‌هایی مانند ضمانت‌ نامه‌های ارزی برای تضمین انجام معامله وجود دارد. البته برای استفاده از روش پرداخت نقدی در معاملات باید برخی شرایط مهیا باشد. یکی از این شرایط این است که نباید میان کشور خریدار و فروشنده، ممنوعیتی در خصوص واردات و صادرات کالا وجود داشته باشد و هچنین کشور خریدار باید مجوز پرداخت تمام هزینه محصول را به خریدار بدهد.

روش حساب باز (Open Account)

روش حساب باز یکی دیگر از شیوه های پرداخت در تجارت بین الملل محسوب می‌شود و دقیقا برعکس روش پرداخت نقدی است. در این روش نیز وجود اعتماد میان خریدار و فروشنده فاکتور بسیار مهمی است که در کنار در نظر گرفتن اوضاع سیاسی و اقتصادی دو کشور باید مورد توجه قرار گیرد. در روش پرداخت به صورت حساب باز، فروشنده کالای مورد نظر را بدون دریافت هیچگونه وجهی برای خریدار ارسال می‌کند. خریدار نیز موظف است پس از تحویل کالا و در زمان مقرر، مبلغ توافق شده را به حساب فروشنده کالا واریز کرده و اسناد مربوط به حمل را تحویل بگیرد. برای کاهش ریسک معامله به روش حساب باز می‌توانید کالا را به صورت مرحله به مرحله ارسال کنید. یعنی بخشی از هزینه معامله را پیش از ارسال کالا و بخش دیگر آن را پس از تحویل به خریدار دریافت نمایید.

پرداخت به روش برات (Drafts)

پرداخت براتی یکی دیگر از شیوه های پرداخت در تجارت بین الملل است که ریسک کمتری نسبت به دو روش قبلی دارد. این روش در واقع ترکیبی از روش‌های پرداخت نقدی و حساب باز است و برای آنکه ریسک معامله متوجه هیچکدام از طرفین نشود، میان فروشنده و خریدار «برات» جا به جا خواهد شد. روش برات دارای دو نوع «برات اسنادی» و «برات وصولی و ساده» است.

در روش برات وصولی، پس از انتخاب نوع قرارداد و توافق طرفین معامله، فروشنده کالا را به همراه اسناد حمل آن برای خریدار ارسال می‌کند. پس از آن یک برات ساده‌ بر اساس اسناد حمل و نقل تنظیم کرده و در اختیار خریدار کالا قرار می‌دهد. اما در روش برات اسنادی که روشی مطمئن‌تر از برات وصولی است، فروشنده برات را از طریق بانک خود به بانک خریدار ارسال می‌کند و خریدار نهایی باید برات را از بانک تحویل بگیرد. این برات در بانک تنظیم می‌شود و هزینه آن از خریدار گرفته شده و به فروشنده تحویل داده می‌شود.

روش اعتبار اسنادی (Documentary Letter of Credit)

روش اعتبار اسنادی یکی از بهترین روش‌ های پرداخت در تجارت بین الملل محسوب می‌شود که در طیف وسیعی از معاملات تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش خریدار پس از انجام توافقات به بانک مورد توافق دو طرف مراجعه کرده و با باز کردن یک حساب بانکی به نام فروشنده، کل مبلغ معامله را در آن حساب واریز می‌کند. پس از آنکه کالا بدست خریدار رسید، فروشنده می‌تواند به بانک مربوطه در کشور خود مراجعه کرده و با ارائه اسناد مربوط به پول واریز شده از سوی خریدار، مبلغ کامل معامله را از بانک دریافت کند. این روش به عنوان بهترین و مطمئن‌ترین روش پرداخت در تجارت‌های بین‌المللی شناخته می‌شود اما نسبت به روش‌های دیگر کمی زمان‌بر و وقت گیر است.

اینکوترمز اتاق بازرگانی چیست ؟

همانطور که اشاره کردیم، به منظور تسهیل انجام امور تجاری در سراسر دنیا، اتاق بازرگانی بین‌المللی اقدام به وضع برخی قوانین و اصطلاحات بازرگانی کرده است که تحت عنوان «اینکوترمز» شناخته می‌شوند. اتاق بازرگانی با هدف کاهش اختلافات و سوء تفاهم‌هایی که در طول معاملات تجاری رخ می‌دادند، اصطلاحات اینکوترمز را در سال ۱۹۳۶ منتشر کرد. حال این اصطلاحات اینکوترمز اتاق بازرگانی به عنوان ضوابط تعیین شده در معاملات مورد استفاده قرار می‌گیرند و وظایف طرفین معامله را مشخص می‌کنند. بدین ترتیب نقش خریدار و فروشنده در یک معامله کاملا مشخص است و هر طرف قرارداد موظف است که به تعهدات خود عمل کند.

اینکوترمز بازرگانی

تمام مجموعه اصلاحاتی که توسط اتاق بازرگانی بین المللی تدوین شده‌اند و اکنون در تجارت‌های سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند، «اینکوترمز بازرگانی» هستند. اینکوترمز بازرگانی قلب تمام معاملات است و تمامی ضوابط و مقررات معاملات تجاری را مشخص می‌کند. طرفین معامله نیز با توافق و اختیار خود می‌توانند از اینکوترمزهای بازرگانی در معاملات خود استفاده کنند تا درگیر مشکلات و چالش‌های معاملاتی نشوند و همه چیز در سایه قانون پیش برود.

کاربرد اینکوترمز ۲۰۲۰ در حمل و نقل بین الملل

اکنون ‌که دانستید اینکوترمز چیست حتما می‌توانید به‌راحتی کاربرد آن را در حمل‌ونقل جهانی حدس بزنید. اینکوترمز که قوانین و راهنماهای خاصی را جهت فروش محصولات در قراردادها وضع می‌کند، تجارت را برای واردکننده، صادرکننده، شرکت‌های حمل و دیگر ارگان‌های تجارت بین‌الملل راحت کرده است. مهم‌ترین کاربرد آن تعیین کردن مسئولیت‌ها، خطرات احتمالی و هزینه‌ها بین فروشنده، خریدار و دیگر اشخاص حقیقی یا حقوقی به‌صورت دقیق به شمار می‌رود.

آشنایی با ۱۱ اصطلاح اینکوترمز

پیش از اینکه بدانید ۱۱ اصطلاح اینکوترمز چیست باید بگوییم که اینکوترمز به چهار گروه D-C-F-E با اصطلاحات وابسته به هر گروه تقسیم می‌شود. ۱۱ اصطلاح آن اصلی و باقی آن‌ها ثانویه هستند. اما اصطلاحات اصلی آن به‌طور خلاصه عبارت‌اند از:

قواعد اینکوترمز ۲۰۲۰ مربوط به همه انواع حمل‌ونقل:

1. EXW: این اصطلاح به معنای تحویل کالا در نقطه مبدا است. در این روش فروشنده، کالا را در محل تولید یا انبار کالا به خریدار تحویل داده و کلیه هزینه‌ها، مانند بارگیری، حمل‌ونقل، بیمه، گمرک و ریسک خرابی کالا بر عهده خریدار است.
2. FCA: این اصطلاح به معنای حمل‌ونقل رایگان است. حمل رایگان به این معنی است که فروشنده کالا را به شرکت حمل‌کننده یا شخص دیگری که از طرف خریدار در محل فروشنده یا مکان نام‌گذاری شده دیگر معرفی می‌شود، تحویل دهد.
3. CPT: این اصطلاح به این معناست که فروشنده باید کالا را در یک مکان توافق شده به حامل یا شخص دیگری که از طرف فروشنده معرفی‌شده تحویل دهد. اگر چنین مکانی بین طرفین توافق شده باشد و فروشنده باید قرارداد حمل‌ونقل و هزینه‌های حمل‌ونقل لازم را پرداخت کند، باید کالاها را به مقصد مشخص‌شده برسانید.
4. CIP: این اصطلاح به معنای حمل‌ونقل و بیمه پرداخت ‌شده است. فروشنده باید کالا را به شرکت حمل‌کننده یا شخص دیگری که توسط فروشنده معرفی شده است در یک مکان توافق شده تحویل دهد. فروشنده همچنین در برابر خطر از بین رفتن یا آسیب رسیدن کالا در هنگام حمل‌ونقل، قرارداد بیمه را پوشش می‌دهد.
5. DAT: این اصلاح به معنای تحویل در ترمینال است. به این معنا که فروشنده پس از بارگیری کالا را در اختیار خریدار در ترمینال مشخص‌شده در بندر یا محل مقصد قرار می‌دهد. فروشنده تمام خطرات موجود در باربری کالاها و تخلیه کالاها در ترمینال مشخص‌شده را متحمل می‌شود.
6. DAP: این اصطلاح به معنای تحویل در محل است. به این معنا که فروشنده کالا را در وسیله حمل‌ونقل آماده برای تخلیه در محل مقصد مشخص‌شده، تحویل می‌دهد.
7. DDP: فروشنده تمام هزینه‌ها و خطرات مربوط به حمل کالا به محل مقصد را متحمل می‌شود و موظف است کالاها را نه‌تنها برای صادرات بلکه برای واردات ترخیص کرده و هر دو عوارض را برای صادرات و واردات پرداخت کند و همه تشریفات گمرک را انجام دهد.

قواعد اینکوترمز ۲۰۰۰ مربوط به حمل و نقل دریایی و رودخانه‌ای:

1. FAS: این اصطلاح به معنای تحویل کالا در کنار کشتی در مبدا است. فروشنده در یک اسکله  که توسط خریدار در بندر حمل‌ونقل مشخص‌شده است، کالا را تحویل می‌دهد.
2. FOB: این اصطلاح به معنای تحویل کالا در عرشه کشتی در مبدا است.  فروشنده وقتی کالا را از روی نرده کشتی عبور داد، دیگر مسئولیتی ندارد و  هزینه حمل و بیمه با خریدار است.
3. CFR: این اصطلاح به معنای هزینه و کرایه حمل تا مقصد است. پس از بارگیری مسئولیت فروشنده خاتمه یافته و هزینه بیمه با خریدار است. اما فروشنده باید هزینه‌ها و کرایه حمل‌ونقل لازم برای حمل کالا به بندر مقصد تعیین‌شده را منعقد و پرداخت کند.
4. CIF: این اصطلاح به معنای هزینه، بیمه و کرایه حمل تا مقصد است. طبق این بند، فروشنده کالاها را در عرشه کشتی بندر تعیین‌شده تحویل داده اما هزینه حمل و بیمه را به بندر مقصد بر عهده دارد.

اینکوترمز ۲۰۲۰

از اول ژانویه ۲۰۲۰ اصلاحیه جدید اینکوترمز وارد سیستم تجارت جهانی شد. این قوانین هنوز شامل ۱۱ اصطلاح است، اما برخی از بندهای آن تغییر کرد. اینکوترمز ۲۰۲۰ محدودیت امنیت و بیمه را افزایش داده و با پاسخگویی به همه طرف‌ها بسیار انعطاف‌پذیر شده است. نویسندگان آن نمایندگانی از ایالات‌متحده، اروپا و برای اولین بار از چین و استرالیا هستند. به‌روزرسانی سال ۲۰۲۰ چهارمین مورد در ۳۰ سال گذشته به شمار می‌رود، زیرا سرعت تجارت از سال ۱۹۹۰ به بازنگری ده‌ساله نیاز داشت. برخی از تغییرات مهم اینکوترمز در سال ۲۰۲۰ به‌این‌ترتیب است:

• اصطلاح تحویل در ترمینال به تحویل در محل تخلیه، تغییر پیداکرده است. این تغییر نام به این منظور است که نشان دهند،  در هر مکانی می‌توانید بار را تحویل دهید.
• برای قانون CIP سطح پوشش بیمه موردنیاز کلاس ( A) در نظر گرفته ‌شده است، که سطح پوشش بالاتری از سطح پوشش بیمه کلاس C در اینکوترمز ۲۰۱۰ دارد.
• مطابق اصطلاحات جدید، خریدار یا فروشنده، کالا را بدون استفاده از خدمات شخص ثالث با استفاده از وسایل نقلیه خود می‌تواند حمل کند.
• نسخه ۲۰۲۰ مسئولیت‌های امنیتی خاص و جدیدی را در رابطه با کالا، پول نقد و اسناد تحت شرایط تجارت فردی بیان می‌کند.

سخن پایانی

تجارت بین‌الملل نیاز به قوانین خاصی داشت تا از بروز اختلافات بین طرفین جلوگیری کند. اتاق بین‌المللی بازرگانی قواعد اینکوترمز را وضع کرده است. اکنون دیگر هر فردی در زمینه تجارت می‌داند که اینکوترمز چیست و قوانین را رعایت می‌کند. اینکوترمز به‌طورکلی شامل ۱۱ اصطلاح است که هر چند سال با توجه به نیاز تجارت جهانی، به‌روز می‌شود. اینکوترمز ۲۰۲۰ به‌روزترین نسخه آن به شمار می‌رود.